Chiny

Chiny są podzielone na 22 prowincje, 6 regionów autonomicznych oraz 3 miasta wydzielone – Pekin, Szanghaj i Tianjin. Do kraju formalnie należy Tajwan, który faktycznie jest niezależnym państwem. 1 VII 1997 r. pod administrację chińską powrócił Hongkong. Dawna posiadłość brytyjska zachowała dotychczasowy system gospodarczy, społeczny i prawny oraz wewnętrzną autonomię na kolejnych 50 lat. 20 XH 1999 r. Chiny odzyskały Makau, byłą prowincję zamorską Portugalii (chińskie Aomen).  Najwcześniejsze organizacje państwowości na terenie Chin powstały prawdopodobnie już w trzecim tysiącleciu p.n.e. Do HI w. p.n.e. kraj był rozbity na wiele zwalczających się państewek.  Jednolite państwo powstało w 221 r. p.n.e., za panowania dynastii Qin. Rozpoczęto wtedy budowę Wielkiego Muru Chińskiego, który miał spełniać funkcję systemu obronnego przeciwko najazdom Hunów. Cesarz Shi z dynastii Han przez 16 lat wybudował 6000 km muru, zatrudniając 700 tys. ludzi. W okresie panowania tej dynastii (206 r. p.n.e – 220 r. n.e.) uruchomiono również Jedwabny Szlak, który umożliwiał wymianę gospodarczą i kulturalną między Wschodem i Zachodem, a w czasach dynastii Tang  (618-907) był największym szlakiem handlowym na świecie. Czasy dynastii Ming (1368-1644) to okres stabilizacji gospodarczej i politycznej po latach rządów dynastii mongolskiej. Powstało wówczas wiele świątyń i pałaców, a sztuka chińska osiągnęła szczyt rozwoju. Władcy z kolejnej dynastii, Qing (Cing, 1644-1911), doprowadzili do gospodarczego upadku kraju. Po przegranych wojnach opiumowych (1839-42, 1856-58, 1859-60) Chiny utraciły Hongkong, a pod koniec XIX w. stały się jednym z najbiedniejszych państw świata.  Największym nizinnym obszarem kraju jest Nizina Mandżurska o powierzchni 350 000 km2, położona na północnym wschodzie Chin w dorzeczu Sungari i Liao-ho nad Zatoką Liaotyńską. Otoczona górami Wielki Chingan, Mały Chingan i Wschodniomandżurskimi na południu łączy się z Niziną Chińską leżącą w dorzeczu dolnego biegu Huang-ho nad Morzem Żółtym.  Dalej ku południowi Nizina Chińska przechodzi w Nizinę Jangcy ograniczoną od południowego wschodu Górami Połua^owochińskimi, które porastają wiecznie zielone lasy podzwrotnikowe. Środkową część zajmują Wyżyna Mongolii Wewnętrznej, góry Qin Ling, Kotlina Syczuańska oraz Wyżyna Junnań-sko-Kuejczouska. Wyżyna Mongolii Wewnętrznej, wzniesiona średnio 1000 m n.p.m., w północnej części jest stepowo-pustynna. Znajdujące się tu pustynia Ałaszan i pustynna wyżyna Ordos stanowią południowy fragment wielkich obszarów Gobi. Jedyna stała rzeka w tym rejonie to Huang-ho. Dno Kotliny Syczuańskiej zalegają czerwone piaskowce i utwory gliniaste, dlatego kraina nazywana jest też Czerwoną Kotliną. Na południu przechodzi ona w Wyżynę Junnańsko-Kuejczouską, zbudowaną głównie z wapieni. Charakterystyczne są tu zjawiska krasowe i wulkaniczne. Południową część wyżyny stanowi obszar czynny sejsmicznie.  Chiny leżą w strefie klimatu podzwrotnikowego i umiarkowanego (silnie kontynentalnego w części górzystej i wyżynnej). Na południu przez prowincje Guangdong, Yunnan i region autonomiczny Guangxi przebiega zwrotnik Raka. We wschodniej i południowo-wschodniej   części kraju występuje cyrkulacja monsunowa. Charakterystyczną cechą klimatu są większe amplitudy temperatur w zimie niż w lecie. Średnia stycznia wynosi od -30°C na północy w zakolu Amuru, poprzez -20°C w Harbinie, -7°C w Kotlinie Kaszgarskiej, -15°C w Tybecie, od 2 do 10°C w Kotlinie Syczuańskiej, od 13 do 15°C na Nizinie Chińskiej, a na wyspie Hajnan dochodzi do 19°C.  Średnia lipca waha się od 29°C na wyspie Hajnan, Nizinie Chińskiej i w Kotlinie Syczuańskiej do 19°C w północnych Chinach. Najwyższe temperatury (47,6°C) notuje się w Kotlinie Turfańskiej.